Nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng là một trong những nhạc sĩ có sức sáng tác đa dạng và bền bỉ nhất của âm nhạc miền Nam. Sau khi sang hải ngoại, ông vẫn có nhiều sáng tác để đời và giá trị. Trầm Tử Thiêng tên thật là Nguyễn Văn Lợi. Ông đã hiến trọn một đời cho âm nhạc, được hàng triệu người thương yêu mến mộ. Kho tàng nghệ thuật của ông là 200 ca khúc tình yêu, thân phận, quê hương và chiến chinh. Hành trình sáng tác cũng như tác phẩm của Trầm Tử Thiêng gắn liền với thời cuộc của đất nước và mối tình của chính cuộc đời ông. Ca khúc “Đêm Nhớ Về Sài Gòn” là một trong những tác phẩm hay nhất trong sự nghiệp của nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng. Bài hát ra đời năm 1983, tác giả vượt biển sang Mỹ và trong ký ức là hình ảnh của một thành phố Sài Gòn đìu hiu, tang thương trong những năm đầu sau năm 1975. Sài Gòn trong bài hát này là hình ảnh của gam màu u tối chan chứa nỗi sầu chia cách của người tị nạn ở bên này nhớ về bên kia quê nhà.
“Đêm nhớ về Sài Gòn
Thấy phố phường buồn xưa chưa nguôi
Những con đường thèm đôi chân vui, đã bao lâu chờ đợi
Đường im nghe quá khứ trong sấu
Đường chia ly vẫn ngóng tin nhau
Tình lẻ loi canh thâu”
Sài Gòn một thành phố không có ban đêm, một cuộc sống khác bắt đầu ở đây khi mặt trời đi ngủ, phổ biến nhất là sinh hoạt nghệ thuật ở phòng trà, quán cà phê, tụ điểm ca nhạc, sân khấu, rạp phim ở trung tâm đến quán nhậu ven kênh hay nơi hẻm nhỏ. Khi thành phố lên đèn ánh sáng rực rỡ thì cũng là lúc nhiều người bước vào cuộc mưu sinh, nghệ sĩ trên sân khấu hay ca sĩ “kẹo kéo” nơi vỉa hè đều mang lại cho đêm thành phố đầy ắp cung bậc cảm xúc. Và không đâu như trong dòng nhạc Sài Gòn xưa hình ảnh người ca sĩ mong manh sương khói khuất vào đêm khuya lại được nhiều nhạc sĩ đưa vào ca khúc của mình, như chia sẻ, trân trọng và có gì đó cũng như xót thương…
Bấm vào hình để lắng nghe ca khúc do Khánh Ly trình bày.
“Đêm nhớ về Sài Gòn
Tiếng nhạc vàng gọi từng âm xưa
Ánh đèn vàng nhạt nhòa đêm mưa
Ai sầu trong quán úa
Bóng mẹ hiền mờ mờ bên sông
Mắt người tình một trời mênh mông.
Gợi bao nhiêu cho cùng…”
Trước năm 1975 các sáng tác có liên quan đến Sài Gòn hay đặc biệt là có hai từ “Sài Gòn” trong lời bài hát hầu như rất hiếm. Không như những ca khúc viết về Hà Nội hay Huế đã có hẳn một dòng nhạc để nhớ về, thì hình ảnh về Sài Gòn chỉ thấp thoáng qua các bài tình ca của thời kỳ ấy. Nếu kể đến ca khúc nói lên đúng “chất Sài Gòn” nhất thì không thể không nhắc đến hai tác phẩm là “Sài Gòn đẹp lắm” của Y Vân viết lên sự sinh động, trẻ trung và náo nhiệt của những người con tứ xứ tụ về và “Đêm nhớ về Sài Gòn” của Trầm Tử Thiêng lại kể về một nét thâm trầm của Sài Gòn. Cả hai tác phẩm đều gây ấn tượng mạnh trong lòng khán giả và kể về những nét rất riêng của Sài Gòn thông qua góc nhìn của người nhạc sĩ.
“Yêu me một khối tình quê
Yêu em từng bước tình si
Đêm đêm mộng thấy đường đi đường về
Ta như cậu bé mồ côi
Cố vui cuộc sống nhỏ nhoi
Cố quên ngày tháng lẻ loi để lớn
Để đêm đêm nhớ về Sài GònXóa ảnh đại diện
Thấy mình vừa trở lại quê hương
Đã gặp người một trời yêu thương cho lòng thêm chút ấm
Thấy bạn bè thèm ngồi bên nhau
Nhắc chuyện người chuyện đời thương đau
Tình chia trong đêm sầu .”
Bấm vào hình để nghe ca khúc do Vũ Khanh biểu diễn.
Những nỗi buồn khi ở phương xa nhớ về quê hương được khắc họa rõ nét thông qua nhạc phẩm. Từ hình ảnh tiếng nhạc vàng, ánh đèn vàng và bóng mẹ bên bờ sông, tất cả đều là những ký ức đẹp không thể nào phai mờ. Đôi lúc tác giả có cảm giác thấy mình như một cậu bé mồ côi vì phải sống ở một nơi xa không có được vỗ về từ chính quê hương, nơi mình được sinh ra và lớn lên. Sau một ngày hối hả vội vàng mưu sinh, đêm xuống bên những cuộc bia rượu ồn ào vẫn có giây phút cô đơn, lắng lòng nghe tiếng hát mà nhớ một Sài Gòn đâu đó, ngay ngoài khung cửa kia hay cách xa ngàn dặm, có thể chạm vào hay chỉ nhìn thấy trong tưởng tượng… Với rất nhiều người Sài Gòn không chỉ là quê hương, là người thương trong trái tim lỗi nhịp khi nhớ về, Sài Gòn còn là một phần của cuộc đời ngắn ngủi. Những tưởng chỉ những người từng trải và sống xa Sài Gòn mới có được những cảm xúc được gợi tả thông qua bài hát. Nhưng với chính tôi, một người con của đất tỉnh chỉ mới sinh sống và làm việc tại Sài Thành vài năm thì cũng đã cảm nhận được sự nhớ nhung khi xa thành phố này. Nhớ những đêm xuống tại phòng trà cùng nghe lại những ca khúc xưa, nhớ ánh đèn vàng đêm đêm chợt sáng, hay những cơn mưa chợt đến chợt đi,… Một Sài Gòn coi lạnh lùng mà nồng nàn, ngỡ hờ hững cách xa mà lại thân quen ấm áp, để rồi khi đi đâu thì cũng sẽ vấn vương nhớ mãi về nơi thành phố này.
Trích lời bài hát Đêm nhớ về Sài Gòn.
Đêm nhớ về Sài Gòn
Thấy phố phường buồn xưa chưa nguôi
Những con đường thèm đôi chân vui, đã bao lâu chờ đợi
Đường im nghe quá khứ trong sấu
Đường chia ly vẫn ngóng tin nhau
Tình lẻ loi canh thâu
Đêm nhớ về Sài Gòn
Tiếng nhạc vàng gọi từng âm xưa
Ánh đèn vàng nhạt nhòa đêm mưa
Ai sầu trong quán úa
Bóng mẹ hiền mờ mờ bên song
Mắt người tình một trời mênh mông .
Gợi bao nhiêu cho cùng ..
Yêu me một khối tình quê
Yêu em từng bước tình si
Đêm đêm mộng thấy đường đi đường về
Ta như cậu bé mồ côi
Cố vui cuộc sống nhỏ nhoi
Cố quên ngày tháng lẻ loi để lớn
Để đêm đêm nhớ về Sài Gòn
Thấy mình vừa trở lại quê hương
Đã gặp người một trời yêu thương
cho lòng thêm chút ấm
Thấy bạn bè thèm ngồi bên nhau
Nhắc chuyện người chuyện đời thương đau
Tình chia trong đêm sầu ..
