Xuôi dòng thời gian và lật về những trang sử của âm nhạc, chúng ta dễ dàng tìm ra danh sách hàng trăm, thậm chí hàng hàng hay hàng chục ngàn những ca khúc lấy chủ đề về thời gian với vẻ đẹp của thiên nhiên và tình yêu trong cảnh sắc đất trời. Sẽ có những nhạc khúc của không khí xuân về đằm thắm, tươi vui, sẽ có nhạc khúc về một mùa hạ chia tay với tiếng ve sầu, sẽ có nhạc khúc viết về mùa thu với cơn mưa ngâu mang nỗi sầu vấn vương và cũng có nhạc khúc viết về một mùa đông lạnh buốt giá. Vẻ đẹp của đất trời mỗi khoảnh khắc giao mùa đều trở thành chất liệu đắt giá trong các nhạc khúc, và với người nhạc sĩ tài hoa Giao Tiên cũng thế. Được mệnh danh là “Nhạc sĩ của đồng quê”, với gần 800 sáng tác về quê hương và tình quê, nhạc sĩ Giao Tiên càng trở thành tên tuổi được mến mộ trong lòng những ai yêu nhạc quê hương, yêu nhạc của Giao Tiên.
Mỗi bài hát một linh hồn, một cảm hứng riêng tạo nên một đứa con rất riêng và rất đậm chất Giao Tiên. Nếu những ai đã mến mộ người nhạc sĩ tài hoa ấy thì không thể không biết đến nhạc khúc “Quê hương bốn mùa”, một sáng tác rất nổi tiếng được Giao Tiên viết vào năm 1972. Như tên bài hát, nhạc khúc vẽ lại bức tranh bốn mùa của quê hương, đưa người nghe lạc vào khung cảnh đất trời mang nét đặc trưng của từng mùa.
Nếu kể tên bốn mùa, người ta sẽ bắt đầu kể theo thứ tự xuân – hạ – thu – đông, với Giao Tiên cũng thế, ông đưa người vào thế giới của âm nhạc với nét đẹp khởi đầu là mùa xuân khoa sắc của hương hoa và tình yêu anh và em.
Khi mùa Xuân tươi thắm đến đây với anh và em
ngàn hoa tươi cười khoe sắc
khoe hương cho đời ngây ngất niềm vui
lá tươi thắm khắp trời
cây cành ươm trái
cho lòng say đắm trời mây
ước mơ cho nhau từ đây
nghe gió ríu rít khắp nơi
hát mừng hai ta có đôi
áo em sắc hồng
môi em vui thắm ân tình tình em với anh
bình minh soi nắng lên
tiếng ca tiếng đàn mừng xuân quê hương
ấm êm suốt một mùa xuân yêu thương
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Thanh Tuyền và Nhật Trường thâu thanh trước 75
Mùa xuân trong “Quê hương bốn mùa” là một mùa xuân khoe sắc thắm của “ngàn hoa tươi” đang tươi cười dưới ánh nắng của ngày đầu năm mới. Mùa xuân về trên khắp đất trời, cho cây kia xanh tốt đâm chồi nảy lộc và “cây cành ươm trái”. Xuân về cho reo niềm vui khắp muôn nơi, đất trời khoe sắc thắm, trai gái trao duyên đón mộng lành. Xuân về mang niềm vui trong từng cơn gió “gió ríu rít khắp nơi” hát mừng cho đôi tình nhân trẻ. Xuân về trên môi em hồng cười tươi khoe sắc thắm, “môi em vui thắm ân tình tình em với anh”. Một mùa xuân yêu thương tràn về trong không khí hân hoan tạm biệt năm cũ đón chào năm mới, một mùa vui khởi đầu một năm an lành vạn lời chúc trong tiếng đàn mừng xuân quê hương.
Mùa xuân đã mở đầu cho nhạc khúc “Quê hương bốn mùa” để rồi tác giả lại khéo léo chuyển hướng bút, mượn ý nhạc để tả lại một mùa tiếp nói Xuân kia- mùa hạ. Như bao mùa hạ khác, mùa hạ của Giao tiên mang một nỗi buồn của áo trắng và nhành phượng thắm, một mùa hạ của dòng lưu bút xanh trong tiếng ve sầu ngân vang.
Hoa phượng tươi sắc thắm thắm hơn áo em ngày xưa
ngày xưa sân trường hai đứa
bâng khuâng vương buồn trong buổi biệt ly
mắt em vương vấn buồn
chuyến tàu ly khách
đưa người đi khuất ngàn dâu
để tiếc thương cho lòng nhau
buồn lớp lớp vẫn chưa phai
nắng vàng tan tác thoáng mai
tiếng ve khóc sầu
thiên thu chờ ai gian đầu đời vẫn bể dâu
hẹn người ta xót đau
biết em chẳng còn tình yêu thâm sâu
cách chia đã làm tình ta phai mau
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Tuấn Vũ và Như Mai trình bày.
Mùa hạ với sắc phượng thắm “thắm hơn áo em ngày xưa”. Kỷ niệm về thời áo trắng tuổi học trò như chợt ùa về, cảnh sắc nơi sân trường ngày ấy, đôi ta bâng khuâng vương buồn trong buổi chia ly, tất cả như mới hôm qua thôi. Anh nhớ mãi khoảnh khắc ấy, khi “chuyến tàu ly khách đưa người đi khuất ngàn dâu” để lại nên sân ga ấy là ánh mắt em vương buồn trông theo chuyến tàu đi xa, nỗi niềm tiếc thương chia xa hòa cùng tiếng ve khóc sầu, tất cả như một bản nhạc buồn ngày chia ly. Ngyaf ấy, khi ánh nắng vàng tan tác trong buổi chiều chia ly, chuyến tàu đi xa, mang đôi ta ngày một xa nhau. Dẫu biết rằng không buổi tiệc không tàn, mọi cuộc sum vầy đều có lúc chia xa, nhưng sao trong kiếp thiên thu của đời người “gian đầu đời vẫn bể dâu”. “Biết em chẳng còn tình yêu thâm sâu/ cách chia đã làm tình ta phai mau”, như một sự tiếp nối của thời gian, sự tiếp diễn của một cuộc tình, nếu ở mùa xuân là mùa anh với em cùng nhua chứng khiến vẻ đẹp của xuân thì mùa hạ buồn kể lại chuyện chúng mình chia xa. Xa mặt nên cách lòng, anh vẫn biết rằng tình ta đã chẳng còn đậm sâu như lúc đầu, chia cách của thời gian đã làm phai màu nắng năm ấy, phai màu tình ta rồi…
Lại một mùa hạ chia xa đã qua, không còn nhành phượng thắm, không còn tiếng ve khóc sầu và chuyến tàu chia cách năm ấy đã đi xa, người đã đi xa nhưng thời gian vẫn tiếp diễn, hạ qua thu lại về.
Thu về mang hiu hắt tiếng mưa tiếng mưa buồn tênh
nhà ai nương chiều toả khói
trong hơi sương mờ mây tím hoàng hôn
gió rung cánh lá vàng
lá vàng rơi rớt
cho cành khô đứng ngẩn ngơ
tiếc thương bao ngày mơ
còn nhớ tháng 7 mưa ngâu
chúng mình vẫn xa cách nhau
chuốc xin bẽ bàng
đêm đêm ngồi ngóng trăng tàn lời ai thở than
mùa thu mang đến đây
ý thơ ý nhạc buồn như mưa rơi
khiến cho cõi lòng càng thêm chơi vơi
https://www.youtube.com/watch?v=GvmkGRQpWGc
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Thiên Trang trình bày.
Không còn cái nắng ươm vàng của xuân, không còn tia nắng ấm của hạ, thu về là mùa “hiu hắt tiếng mưa tiếng mưa buồn tênh”. Khác với một mùa xuân trăm hoa đua sắc, khác với mùa hạ phượng thắm ve sầu, thu về mang trong mình một nỗi niềm rất riêng, một nỗi buồn của ưa tiếp nối mưa, mưa hắt hiu đượm buồn và bao trùm không gian. Bức tranh thu hiện lên là bức tranh thanh bình của một chiều nương xa, nơi khói bếp lượn lờ trên từng mái nhà chốn quê “trong hơi sương mờ mây tím hoàng hôn”. Mùa thu là mùa của lá vàng rơi đầy trên sân, “lá vàng rơi rớt/ cho cành khô đứng ngẩn ngơ”. Lá vàng luôn chất liệu tạo nên mùa thu trữ tình, màu vàng của lá, màu mây tím hoàng hôn, hai sắc màu tưởng chừng trái ngược nhau lại dung hòa và tạo nên một bức tranh thu. Chỉ là, trong bức tranh của đất trời vào thu, dù màu vàng ấm nóng của lá kia hay màu tím sầu vương của mây kia nhưng vẫn đâu đó len lỏi một chút buồn của thu. Mùa thu tiếc thương, mùa thu nhớ nhung cho những tháng ngày của tuổi trẻ “bao ngày mơ”, tiếc thương cho mối tình học trò ngày hạ chia xa ấy.
Người ơi còn nhớ không, tháng bảy cơn mưa ngâu, ngày chúng mình cách xa nhau, nay nhớ lại chỉ thấy thêm bẽ bàng luyến thương. Mùa thu là mùa trăng đẹp, bao nhiêu ý thơ ý nhạc cùng trăng thu xưa nay chỉ lại kỷ niệm mình ta chơi vơi. Hạ chia xa, thu nhớ thương mang luyến tiếng của nỗi niềm cảnh xưa còn nhưng người đã xa. Cơn mưa thu mang nỗi nhớ về người xưa, mang nỗi thương xót về bao ước mơ mộng đẹp ngày thơ.
Thu qua đông lại về, đất trời về đông là những cơn lạnh của gió của mưa khi Đông về từng cơn tái tê.
ôi mùa Đông mưa gió gió mưa gió mưa tả tơi
trời xui mây về giông bão
đem mưa trên nguồn ra tuốt bể khơi
lá hoa biến sắc cười
cây sầu nghiêng bóng
chim ngừng bay dưới tàn cây
ngó mây bay trong chiều nay
hỏi gió gió cuốn theo mây
cõi lòng êm êm đổi thay
nép trong giá lạnh
anh nghe sầu Đông đi về từng cơn tái tê
chờ Xuân đến nắng lên
góp thơ góp nhạc ngợi ca quê hương
gấm hoa bốn mùa đẹp bao yêu thương
Khác với xuân, đông là mùa của mưa và gió, của giông và bão “mưa gió – gió mưa – gió mưa tả tơi” như một sự trùng lập và tuần của một mùa mưa không dứt. Trời xui mây về để giông bão giăng lối, đêm mưa trên nguồn nay trôi ra “tuốt bể khơi”. Mưa về làm hoa kia biến sắc cười, cánh hoa tan tác trong cơn mưa, cây sầu nghiêng bóng lặng lờ giữa cơn mưa lạnh giá ngày đông. Mùa đông, mùa của sự tán tác thương đau khi trời kia chim cũng ngừng bau dưới tán cây, cánh chim kia đã bay về phương nam xa xôi tránh một mùa đông buốt giá.
Chiều mùa đông, ta lặng ngắm những đám mây bay và tự hỏi gió “ gió cuốn theo mây”, gió mây cũng có đôi có cặp làm bạn song hành trong trời đông. Ngắm nhìn đất trời, ngắm nhìn đám mây kia trôi nhẹ theo làn gió mà thấy “cõi lòng êm êm đổi thay”. “Anh nghe sầu Đông đi về từng cơn tái tê/ chờ Xuân đến nắng lên”, anh ngắm theo mây, nhìn mùa đông tái tê nay dần trôi qua và chờ một mùa xuân đến lại về. Qua cơn mưa giông của đông giá rét thì sẽ đến nắng ấm của xuân tươi vui, đây như một triết lý, một thông điệp cuộc sống về sự tuần hoàn của đất trời của tâm tình con người được Giao Tiên mượn nhạc để nói. Xuân – Hạ – Thu – Đông, bốn mùa mang bốn nỗi niềm, là xuân của hạnh phúc anh và em, là hạ của ngày chúng mình chia xa, là thu của ngày mưa anh nhớ thương, là đông của mùa cô đơn buốt giá mình anh chơi vơi. Bốn mùa là bốn bức tranh và cũng là bốn câu chuyện, cuộc sống lại tiếp tục tuần hoàn, qua đau thương của mùa đông ta lại chào đón một mùa xuân tươi vui. Hai câu cuối bài như một lời kết của tác giả về triết lý nhân sinh ấy “góp thơ góp nhạc ngợi ca quê hương/ gấm hoa bốn mùa đẹp bao yêu thương”, tác giả chỉ mượn ý để góp thơ, mượn nhạc để ngợi ca vẻ đẹp vốn đã đẹp của quê hương. Người nhạc sĩ tài hoa nhưng khiêm tốn ấy chỉ nói rằng ông mượn thơ mượn nhạc để ca ngợi quê hương, ca ngợi vẻ đẹp của non sông gấm vóc qua bốn mùa.
“Quê hương bốn mùa” thật sự đã là một bức tứ bình về cảnh đẹp non sông được tái hiện lại dưới ý thơ và lời nhạc của Giao Tiên. Bốn mùa tuy riêng lại một, sự tuần hoàn và tiếp diễn của vẻ đẹp bốn mùa như một lời chúc phúc của tác giả: chúc cho quê hương luôn trường tồn với nét đẹp bốn mùa của thời gian.
Lời bài hát Quê Hương Bốn Mùa – Giao Tiên
Khi mùa Xuân tươi thắm đến đây với anh và em
ngàn hoa tươi cười khoe sắc
khoe hương cho đời ngây ngất niềm vui
lá tươi thắm khắp trời
cây cành ươm trái
cho lòng say đắm trời mây
ước mơ cho nhau từ đây
nghe gió ríu rít khắp nơi
hát mừng hai ta có đôi
áo em sắc hồng
môi em vui thắm ân tình tình em với anh
bình minh soi nắng lên
tiếng ca tiếng đàn mừng xuân quê hương
ấm êm suốt một mùa xuân yêu thương
Hoa phượng tươi sắc thắm thắm hơn aó em ngày xưa
ngày xưa sân trường hai đứa
bâng khuâng vương buồn trong buổi biệt ly
mắt em vương vấn buồn
chuyến tàu ly khách
đưa người đi khuất ngàn dâu
để tiếc thương cho lòng nhau
buồn lớp lớp vẫn chưa phai
nắng vàng tan tác thoáng mai
tiếng ve khóc sầu
thiên thu chờ ai gian đầu đời vẫn bể dâu
hẹn người ta xót đau
biết em chẳng còn tình yêu thâm sâu
cách chia đã làm tình ta phai mau
Thu về mang hiu hắt tiếng mưa tiếng mưa buồn tênh
nhà ai nương chiều toả khói
trong hơi sương mờ mây tím hoàng hôn
gió rung cánh lá vàng
lá vàng rơi rớt
cho cành khô đứng ngẩn ngơ
tiếc thương bao ngày mơ
còn nhớ tháng 7 mưa ngâu
chúng mình vẫn xa cách nhau
chuốc xin bẽ bàng
đêm đêm ngồi ngóng trăng tàn lời ai thở than
mùa thu mang đến đây
ý thơ ý nhạc buồn như mưa rơi
khiến cho cõi lòng càng thêm chơi vơi
ôi mùa Đông mưa gió gió mưa gió mưa tả tơi
trời xui mây về giông bão
đem mưa trên nguồn ra tuốt bể khơi
lá hoa biếng sắc cười
cây sầu nghiêng bóng
chim ngừng bay dưới tàn cây
ngó mây bay trong chiều nay
hỏi gió gió cuốn theo mây
cõi lòng êm êm đổi thay
nép trong giá lạnh
anh nghe sầu Đông đi về từng cơn tái tê
chờ Xuân đến nắng lên
góp thơ góp nhạc ngợi ca quê hương
gấm hoa bốn mùa đẹp bao yêu thương