Phạm Mạnh Cương là một nhạc sĩ đã đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam nhiều ca khúc bất hủ như: Thu ca, Loài hoa không vỡ, Thương hoài ngàn năm, Mắt lệ cho người tình, Cho nhau lời nguyện cầu,… Không những thế ông còn được biết tới với vai trò là nhà sản xuất những băng nhạc mang tên Phạm Mạnh Cương rất có giá trị và vô cùng phổ biến trước năm 1975. Nhờ chương trình Phạm Mạnh Cương mà nhiều bài hát được giới thiệu tới công chúng yêu nhạc hơn và rất nhiều bài trong số đó đã trở thành bất hủ và sống mãi cùng với thời gian. Ngoài những chương trình lấy tên mình, nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương còn phụ trách chương trình phát thanh Chiến sĩ và Nghệ sĩ trên đài Quân Đội và công tác với nhiều chương trình khác trong vai trò sử dụng guitar với các ban Võ Đức Tuyết, Hoàng Lang, Tô Kiều Ngân, Nguyễn Đức,…
Phạm Mạnh Cương sinh ngày 30 tháng 7 năm 1933 tại Huế. Ông là người con thứ năm trong một gia đình có 9 anh em, cha của ông là một người yêu thích cổ nhạc, biết sử dụng đàn và sáo. Bản thân Phạm Mạnh Cương từ nhỏ đã rất say mê âm nhạc Tây phương, năm 12 tuổi ông bắt đầu học sáo, sau đó thì chuyển sang học guitar, kèn, piano,… Phạm Mạnh Cương đã học vỡ lòng nhạc lý với nhạc sĩ Ngô Ganh và ông đặc biệt thích các ca khúc của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn – Từ Linh.
Năm 1951, Phạm Mạnh Cương sáng tác ca khúc đầu tay mang tên “Mái trường xưa” rất phổ biến ở Huế vào thời bấy giờ. Cũng có tài liệu ghi rằng ca khúc đầu tay của ông là “Nhạc chiều quê” được ký bút danh Nguyễn Thường, ca khúc đã được nhạc sĩ Thu Hồ trình bày nhiều lần ở Đài phát thanh Pháp Á. Trong thời gian đó, Phạm Mạnh Cương cũng sáng tác thêm nhiều nhạc phẩm như: Nữ sinh ca, Tình mùa phượng thắm, Mái tóc thề, Màu thời gian,…, tuy các ca khúc này đều rất phổ biến trên đài phát thanh Huế nhưng phải đến bản Tango “Thu ca” được viết vào năm 1953 ở Hà Nội thì tên tuổi của Phạm Đình Cương mới thực sự được công chúng biết đến.
Sau khi hoàn tất “Thu ca” Phạm Mạnh Cương gửi ca khúc này đến đài phát thanh Hirondelle để được ca sĩ Thanh Hằng phổ biến trên làn sóng điện. Một thời gian sau, “Thu ca” được rất nhiều ca sĩ khác trình bày. Và ca khúc này cũng được dùng làm nhạc hiệu quen thuộc cho những chương trình ca nhạc của Phạm Mạnh Cương.
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Thu Ca do Thanh Tuyền thâu thanh trước 75
Năm 1953, sau khi đậu Tú Tài 2 ở Huế thì Phạm Mạnh Cương ra Hà Nội theo học Cao đẳng Sư phạm và Cử nhân văn khoa. Sau đó, ông trở lại Huế và có hợp tác cùng đài phát thanh của thành phố trong chương trình văn nghệ học sinh hàng tuần với vai trò thành viên của một ban nhạc.
Năm 1955, Trường Cao đẳng Sư phạm và Văn khoa được chuyển vào Sài Gòn nên Phạm Mạnh Cương vào theo và tiếp tục học cho đến khi tốt nghiệp. Năm 1955, ông bắt đầu sự nghiệp dạy học, trường đầu tiên ông công tác đó là Nguyễn Đình Chiểu, Mỹ Tho. Ba năm sau, Phạm Mạnh Cương chuyển về trường Petrus Ký, Sài Gòn dạy môn Triết học và Quốc văn cho đến năm 1975. Ngoài ra, ông còn nhận dạy tại nhiều trường khác như: Hưng Đạo, Văn Học, Văn Lang, Nguyễn Văn Khuê, Bồ Đề, Nguyễn Thượng Hiền,…
Năm 1956, Phạm Mạnh Cương viết ca khúc đầu tiên sau khi vào Sài Gòn mang tên “ Thương hoài ngàn năm”, nhạc phẩm này được ông lấy cảm hứng từ câu ca dao “Tóc mai sợi vắn sợi dài, lấy nhau chẳng được thương hoài ngàn năm”. Đây là một ca khúc nói lên sự đa dạng về tiết tấu trong âm nhạc của Phạm Mạnh Cương, một nhạc sĩ phần lớn chỉ viết nhạc theo điệu Slow, Tango hoặc Boston.
Theo nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương thì phía sau mỗi nhạc phẩm của ông đều ghi dấu một kỷ niệm tạo nên nguồn cảm hứng. Từ đó ông liên tiếp cho ra đời nhiều ca khúc khác như: Thung lũng Hồng, Mắt lệ cho người, Tình, Tóc em chưa úa nắng hè, Loài hoa không vỡ,…
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Mắt lệ cho người tình (Phạm Mạnh Cương) – Kim Anh – Lệ Thu – Khánh Ly
Năm 1961, trong dịp ra Huế chấm thi Tú Tài 2, Phạm Mạnh Cương gặp Như Hảo – một thí sinh từ Đà Nẵng vào Huế dự thi. Hai người quen biết và tìm hiểu nhau, trong thời gian này ông đã sáng tác nhạc phẩm “Mơ bến Hàn Giang” để tặng người yêu, nhạc phẩm này được ca sĩ Thái Thanh trình bày đầu tiên.
Năm 1962, sau một năm yêu nhau, hai người thành hôn được tổ chức ở Đà Nẵng và Như Hảo cũng trở thành xướng ngôn viên trong những chương trình mang chủ đề đặc biệt do Phạm Mạnh Cương khởi xướng trên đài phát thanh và truyền hình qua những bài viết của các tác giả tên tuổi như Duyên Anh, Mai Thảo, Hoàng Hải Thủy,…
Tháng 8 năm 1964, Phạm Mạnh Cương bắt đầu hợp tác với các đài phát thanh, đầu tiên là đài phát thanh Quốc gia Sài Gòn với ban “Hoa Thời Đại”. Đến tháng 3 năm 1965, ông chuyển qua công tác với đài Quân đội với ban “Tiếng hát hậu phương”. Cùng hợp tác với nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương trên các đài phát thanh là các ban nhạc với những tên tuổi nổi danh như: Nguyễn Ánh 9, Xuân Lôi, Xuân Tiên, Tuấn Khanh, Đan Thọ, Đào Duy,…
Về lĩnh vực Truyền hình, năm 1966, Phạm Mạnh Cương được đạo diễn Lê Hoàng Hoa mời thực hiện chương trình ca nhạc đầu tiên cho đài Truyền hình Việt Nam dưới tên “Hoa Thời Đại”. Lúc bấy giờ, chương trình được phát hình từ trên máy bay trực thăng, bay lòng vòng trên bầu trời Sài Gòn mỗi tối.
Một năm sau, chương trình đó được chính thức đổi thành “Chương trình Phạm Mạnh Cương” phát hình hàng tuần vào tối thứ 7, từ 9 giờ đến 10 giờ và kéo dài hoạt động mãi cho đến tháng 4 năm 1975.
Trong thờ kỳ đầu, chương trình Phạm Mạnh Cương có sự tham gia của nhiều giọng hát tên tuổi như: Thái Thanh, Lệ Thanh, Sĩ Phú, Hoàng Oanh, Mai Hương, Lệ Thu, Khánh Ly, Thanh Lan, Phương Hoài Tâm,…
Ngoài ra, Phạm Mạnh Cương còn là người sáng lập trung tâm băng nhạc “Tú Quỳnh” tại Sài Gòn từ năm 1966 – 1967 với các băng nhạc chủ đề Phạm Mạnh Cương. Ông cũng là người đầu tiên chủ trương thu thanh băng nhạc một cách quy mô ( trước đó chỉ có dĩa nhựa) để kinh doanh với đà phát hành trung bình mỗi tháng một băng nhạc với sự cộng tác của hầu hết các giọng ca tên tuổi lúc bấy giờ: Thái Thanh, Lệ Thu, Khánh Ly, Duy Trác, Thanh Tuyền, Sĩ Phú, Phương Dung, Thanh Lan, Julie Quang, Carol Kim,…
Điều đặc biệt trong các băng nhạc của Phạm Mạnh Cương đó là thực hiện theo các chủ đề, mỗi chủ đề được ông mời các nhà văn nổi tiếng viết lời tựa như: Duyên Anh, Hoàng Hải Thủy, Túy Hồng, Nhã Ca, Mai Thảo,…
Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Phạm Mạnh Cương và gia đình vẫn tiếp tục ở lại Việt Nam. Đến khoảng đầu năm 1980, ông cùng 2 người con là Mạnh Quỳnh và Diễm Phúc từ Cà Mau vượt biển rời Việt Nam. Sau đó ông và các con ở trại tỵ nạn Leamsing ở Thái Lan vài tháng rồi cùng các con sang định cư tại Montreal, Canada vào tháng 6 năm 1980.
Năm 1983, vợ ông cùng hai người con gái sang đoàn tụ theo diện bảo lãnh, nhưng vài năm sau đó hai vợ chồng ông chia tay và mỗi người mỗi ngã.
Một thời gian sau khi định cư tại Montreal, Phạm Mạnh Cương đã thành lập ban nhạc mang tên ông và hợp tác với nhà hàng Mỹ Trang. Năm 1981, ban nhạc ông được mời phụ trách chương trình khiêu vũ cho nhà hàng Văn Hoa. Đến năm 1982, Phạm Mạnh Cương đứng ra coi sóc một quầy bán băng nhạc, sách báo lấy tên Tú Quỳnh trong thương xá Việt Nam trên đường St Laurent cùng một lúc cộng tác với vũ trường mang cùng tên “Tú Quỳnh” trên lầu thương xá này.
Năm 1985, Phạm Mạnh Cương về khai thác vũ trường Đêm màu Hồng trên đường St Denis. Một thời gian ngắn sau đó, ban nhạc của ông cộng tác với vũ trường Maxim’s và tiếp theo là Dallas cho đến khi vũ trường này ngừng hoạt động.
Năm 2003, Trung tâm Thúy Nga thực hiện chương trình Paris By Night 79 – Thu Ca để vinh danh nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương cùng với hai nhạc sĩ Lê Dinh và Trường Sa.
Thoixua biên soạn