Trịnh Hưng là một nhạc sĩ nổi tiếng trước năm 1975, ông đã sáng tác nhiều nhạc phẩm bất hủ mang âm hưởng dân ca như : Tôi Yêu, Lối Về Xóm Nhỏ, Lúa Mùa Duyên Thắm, Tình Thắm Duyên Quê, Trăng Soi Duyên Lành,… Những ca khúc dân ca mang hương vị đồng quê của cố nhạc sĩ Trịnh Hưng rất được công chúng yêu thích bởi lời ca mộc mạc, trong sáng, hình ảnh gần gũi, thân thuộc, tiếng nhạc vui tươi, chan chứa tin yêu gợi cho người nghe cảm giác an lành, thanh bình nơi thôn dã. Ông từng tâm sự lý do viết về nhạc dân ca nhiều bởi “Tôi yêu quê hương hơn cả, tôi yêu quê hương nhất”. Ngoài ra, cố nhạc sĩ Trịnh Hưng còn được biết đến là thầy dạy nhạc của nhiều ca sĩ, nhạc sĩ lừng danh sau này như : Ánh Tuyết, Bạch Yến, Thanh Thuý, Đỗ Lễ, Trúc Phương, Phạm Thế Mỹ,…
Trịnh Hưng sinh năm 1930 tại Hà Nội, nguyên quán Bắc Ninh. Trịnh Hưng là tên thật của ông lúc nhỏ và được ông lấy làm bút danh nhưng sau này do hoàn cảnh nên ông đổi tên trên giấy tờ thành Nguyễn Văn Hưng. Cha của ông nguyên là một quan huyện triều Nguyễn, còn mẹ là thứ thiếp. Khi mới lên 3 tuổi, Trịnh Hưng mồ côi mẹ và chuyển sang sống với một người bà con ở Hà Nội.
Lúc được 15 tuổi, Trịnh Hưng đã theo kháng chiến chống Pháp, ông làm đội phó văn công Trung Đoàn Thăng Long. Lúc này, trong chiến khu Trịnh Hưng được học trong lớp âm nhạc do giáo sư Tạ Phước giảng dạy.
Về lý do Trịnh Hưng đổi họ tên sang Nguyễn Văn Hưng được ông Đỗ Bình là người bạn thân nhạc sĩ Trịnh Hưng cho biết: “Trong thời gian ở vùng Liên khu 4, Trịnh Hưng ở chung với gia đình ông bà Lê Khải Trạch và nhận ông bà này là anh chị nuôi. Cũng chính ở đây ông gần gũi và thân với nhà thơ Quang Dũng, vì nhà thơ Quang Dũng là bạn thân với ông bà Lê Khải Trạch. Lúc này ông đang chuẩn bị để trở về thành, trên đường về thành phải qua những trạm kiểm soát của công an Việt Minh, để tránh bị phiền nhiễu, bà Nguyễn Thị Chi, vợ của ông Lê Khải Trạch đã nhận Trịnh Hưng là em ruột, từ đó Trịnh Hưng đổi thành Nguyễn Văn Hưng trong thẻ căn cước”.
Năm 1952, Trịnh Hưng bỏ kháng chiến về Hà Nội, ngoài ngón đàn Mandoline, Hawaii, ông còn học sáng tác và dành nhiều thời gian để tự tập thêm đàn Guitar trong cuốn Méthode de Guitare soạn bởi F. Carulli, được giáo sư Tạ Phước chép lại. Nhờ sự chăm chỉ tập luyện hằng ngày mà sau một thời gian ông có thể độc tấu Tây Ban Cầm cho bằng hữu thưởng thức.
Cũng trong năm 1952, khi ông còn ở ngoài miền Bắc ông viết ca khúc đầu tay “Lối Về Xóm Nhỏ” (có một số tài liệu ghi rằng ca khúc này được ông sáng tác vào năm 1954 sau khi đã di cư vào Nam) , sau này trở thành một trong những ca khúc nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của ông.
https://www.youtube.com/watch?v=FpGgmlYxFL4
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Lối Về Xóm Nhỏ do Tuấn Vũ trình bày.
Tại Hà Nội, Trịnh Hưng làm công việc đánh đàn trong các phòng trà dancing cho lính Tây khiêu vũ (trong một thời gian ngắn) và dạy thêm đàn Hawaii cho học sinh.
Năm 1954, Trịnh Hưng theo đoàn người di cư vào Sài Gòn, ông tiếp tục làm công việc đàn cho các phòng trà, nhưng công việc cũng khá bấp bênh vì các phòng trà tại đây đã có đủ nhạc công. Đang lúc khó khăn để xoay sở cuộc sống mưu sinh, ông may mắn được một người giới thiệu đến khu Hồ Văn Ngà, là khu vực bán đàn và dụng cụ âm nhạc nổi tiếng thời bấy giờ. Vì thấy Trịnh Hưng chơi đàn hay, rất có kĩ thuật, người chủ thuê ông ngay và còn cho ông mở lớp nhạc tại đó với mục đích thu hút khách hàng đến mua đàn. Lúc ấy, cách tiệm bán đàn của ông không xa có hai lớp dạy nhạc của hai danh sư là nhạc sĩ Lâm Tuyền và nhạc sĩ Trọng Khương.
Vào những năm thập niên 50, nền âm nhạc Tây Phương đang thịnh hành trong giới trí thức thượng lưu Sài Gòn, tuy nhiên không có nhiều nhạc sĩ chơi được đàn guitar giỏi như Lâm Tuyền, Trọng Khương hay Trịnh Hưng. Vì thế nên, lớp dạy nhạc của Trịnh Hưng được rất nhiều người tìm đến nhờ đó mà cuộc sống của ông cũng ổn định và dư dả hơn, quan hệ bạn hữu trong giới nghệ sĩ vì thế mà cũng tăng đáng kể.
Năm 1955, Trịnh Hưng lập gia đình, ông có 3 người con. Cuối năm 1956 ông dời lớp dạy nhạc về số 9/1 Cao Thắng và ở đó cho đến tận lúc ông sang hải ngoại định cư.
Ở lớp dạy nhạc đường Cao Thắng ông dạy đủ loại đàn Mandoline, Hawai, Guitar nhưng trong đó môn guitar là sở trường mà ông giỏi nhất. Ngoài ra, lớp nhạc của ông còn dạy sáng tác và luyện giọng, có rất nhiều nghệ sĩ sau này thành danh đã từng đến học trong lớp của ông, hoặc nhờ ông chỉ dẫn, đỡ đầu. Những ca sĩ lừng danh đã từng học ông là Thanh Thúy, Ánh Tuyết, Bạch Yến, Túy Hồng… và các nhạc sĩ nổi tiếng như Trúc Phương, Phạm Thế Mỹ, Ðỗ Lễ… cũng từng là học trò của nhạc sĩ Trịnh Hưng.
Trịnh Hưng bắt đầu sáng tác từ những năm đầu thập niên 50 nhưng đến năm 1956 thì các ca khúc ông viết mới được chú ý đến và dần dần được công chúng yêu thích và đón nhận nồng nhiệt. Đó là những nhạc phẩm với lời ca mộc mạc, trong sáng, vui tươi, chan chứa tin yêu, gợi cho người nghe một cảm giác thanh bình, an lành nơi thôn dã như: Lối Về Xóm Nhỏ, Tôi Yêu, Lúa Mùa Duyên Thắm, Tình Thắm Duyên Quê, Tiếng Ca Dân Lành, Trăng soi duyên lành, …
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Trăng Soi Duyên Lành do Duy Khánh & Tuyết Mai trình bày.
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, có một bài duy nhất viết về tình yêu đôi lứa đó là “Tìm Quên”. Ca khúc này là niềm đau, là khối tình si được ông chôn dấu suốt nhiều năm trời về một mối tình đẹp, vương vấn mãi không thôi và đó là mối tình đầu của ông. Đây là bản tình ca duy nhất được ông viết cả nhạc và lời.
Sau sự kiện tháng 4 năm 1975, Trịnh Hưng bị kẹt lại Sài Gòn, thời gian này ông vẫn dạy nhạc để kiếm sống. Thế nhưng, khi biến cố người con trai lớn của ông qua đời, vì uất ức ông viết ca khúc chống đối chế độ nên bị đi đi tù cải tạo 8 năm. Trong khoảng thời gian đó, ông ghi lại những hoàn cảnh chung quanh mình thành các bài thơ.
Năm 1990 sau khi ra tù, Trịnh Hưng được con gái lớn bảo lãnh sang Pháp. Sau khi sang hải ngoại, ông tiếp tục viết nhạc và cộng tác với nhiều tạp chí văn nghệ nước ngoài. Thỉnh thoảng, Trịnh Hưng về lại Việt Nam và viết nhiều bài về cuộc sống, hoàn cảnh của các nhạc sĩ cùng thời với ông còn ở lại trong nước.
Năm 2000, lần đầu tiên Trịnh Hưng về thăm lại quê hương, ông có dịp gặp lại những người bạn cũ như các nhạc sĩ Đoàn Chuần, Hoàng Giác, Nguyễn Hữu Thiết, Châu Kỳ, Khánh Băng,… hay các nhà thơ Yên Thao, Hữu Loan, Quang Dũng,… Sau đó ông có về thêm hai lần nữa là vào năm 2002 và 2005.
Tháng 10 năm 2003, Trịnh Hưng ra mắt CD “Tôi Yêu” trong buổi gặp mặt do Thư viện Diên Hồng tổ chức tại Pháp để vinh danh ông. Đây cũng là CD duy nhất mà ông thâu âm những nhạc phẩm của mình để kỷ niệm cho con cháu và cho bạn bè. Trong CD “Tôi Yêu”, có 12 bản nhạc trong đó có bản do ông sáng tác, có bản ông phổ thơ của người khác.
Tháng 11 năm 2004, Hội thơ Tài Tử tại Bắc Cali mời ông sang Hoa Kỳ trong 3 tháng. Thời gian này ông được báo chí, các đài phát thanh, truyền hình tại Bắc và Nam California phỏng vấn và đông đảo hội đồng hương đến dự những buổi vinh danh của ông.
Ngoài sở hữu tài năng trong âm nhạc, Trịnh Hưng còn có tài hí hoạ và làm thơ. Trong số hơn chục bài thơ của ông, bài được nhiều người biết đến nhất là “Một Mình”:
“Một mình uống, một mình ăn
Một mình một chiếu, một chăn một giường
Một mình nhớ, một mình thương
Một mình thao thức đêm trường năm canh
Một mình tỉa lá uốn cành
Một mình mình viết, một mình mình xem
Một mình ngồi dưới ánh đèn….”
Bài thơ này đã được trình bày trong buổi vinh danh nhạc sĩ Trịnh Hưng, được tổ chức tại San Jose trong dịp ông sang Hoa Kỳ. Ca sĩ Thu Hà cho biết, hôm ấy chị ngâm bài thơ “Một Mình” theo lối Ca Trù rồi hát nhạc bản do Tuấn Khanh phổ.
Ngày 10 tháng 5 năm 2008, nhạc sĩ Trịnh Hưng qua đời tại Créteil, Pháp để lại bao niềm tiếc thương cho gia đình, bạn bè và những người mến mộ ông – một nhạc sĩ tài hoa. Dù trải qua bao năm tháng, thì những tình khúc quê hương của cố nhạc sĩ vẫn sẽ sống mãi với thời gian và đi cùng năm tháng.
Thoixua biên soạn
Nguồn tham khảo: Bài viết của Thy Nga và danviet.vn