Đầu những năm thập niên 1950, có một nhiếp ảnh gia nổi tiếng người Pháp tên là Raymond Cauchetier đã đặt chân đến Sài Gòn. Tại đây, ông hòa mình vào khí trời tươi mát của một Sài Gòn kiểu cũ và cho ra đời rất nhiều bức ảnh về con người, phong cảnh đẹp nơi đây. Cùng Thời Xưa, quay trở lại thời không để cùng Raymond Cauchetier chiêm nghiệm một Sài Gòn với nhiều sắc thái khác biệt:
Những người phụ nữ Việt Nam thời xưa rất đẹp, họ luôn toát lên một một thái dịu dàng nhưng cũng không mất đi sự sang trọng.
Trong ảnh là một người thiếu phụ đang ngồi trên chiếc xích lô đạp, đang di chuyển phía trước Tòa Đô Chánh Sài Gòn.
Trong thời kỳ Pháp thuộc, Sài Gòn dần trở thành thành phố lớn nhất Việt Nam, trong những năm của thập niên 1950, Sài Gòn chính là thủ đô của Chính phủ Quốc Gia Việt Nam và Việt Nam Cộng hòa. Không những thế, nơi đây còn được Pháp và Mỹ viện trợ nên nó còn là đại diện của xã hội tư bản chủ nghĩa Việt Nam.
Trong thời kỳ Pháp thuộc, nhiều khu vực mới của Sài Gòn bắt được được kiến thiết, xây dựng nơi đây theo lối kiến trúc Paris với ý định biến Sài Gòn trở thành “Paris viễn đông”. Cả hai hình ảnh trên đều cho ta thấy được một góc nào đó của Sài Gòn đã dần mang theo phong cách của người Pháp, không chỉ kiến trúc mà còn cả phong cách thời trang.
Một Sài Gòn của những năm 1950 vẫn còn ngập lụt và hình ảnh của đứa bé không mảnh vải che thân đang tung tăng dưới dòng nước còn chưa kịp rút trên đường phố.
Họ vẫn còn khá lạ lẫm với những cái “hiện đại” của Sài Gòn. Người đàn ông trong bức ảnh dường như đang hoang mang, không biết cái thứ treo đó là gì và tại sao nó lại có thể phồng lên như bong bóng như thế!
Sau những giờ làm việc mệt nhọc, giây phút ngồi ăn uống, cùng đồng nghiệp và những người quen biết chơi một vài trò chơi dân gian nhỏ cũng khiến tinh thần trở nên thư thái hơn.
Một chiếc xem Jeep cổ điển của Willy đang bị kẹt dưới một cái cây bị mưa bão làm cho bật cả gốc.
Bỏ qua hình ảnh hào nhoáng của khu vực trung tâm thành phố Sài Gòn, thì vẫn còn một góc Sài Gòn đang chìm trong khó khăn. Vẫn có những mảnh đời cơ nhỡ, không có nhà cửa đàng hoàng mà chỉ có thể sống nhấp nhô trên những con thuyền nhỏ, đỗ dọc bên bờ sông.
Có vẻ như trên khắp thế giới, trẻ em nghèo không biết mình nghèo và chúng có vẻ hạnh phúc hơn những đứa trẻ có đủ đồ chơi, điện thoại thông minh, quần áo đẹp, học hành và bố mẹ chở chúng đi học bằng những chiếc xe đắt tiền.
Sài Gòn do Pháp và Mỹ viện trợ, trở thành thành phố lớn và phát triển nhưng nó không đồng nghĩa, Sài Gòn chính là thiên đường để sinh sống. Bởi nơi đây, khoảng cách giữa người giàu và người nghèo cũng được phân biệt một cách rất rõ ràng. Nếu có những phú hào giàu sang bậc nhất, xem tiền là cỏ rác, tùy ý vung tay mà tiêu sài hoang phí; thì cũng có những dân lao động nghèo, không tìm được chốn lưu thân mà phải trôi nổi khắp nơi để mưu sinh kiếm sống. Điển hình là những hình ảnh dưới đây:
Một chiếc nhà tạm bợ trên sông, cảm thấy thật nguy hiểm! Nếu lỡ nước lớn lên thì “nhà” ấy có bị cuốn trôi không?
Những thanh mía được cắt khúc rất gọn và đều, đang được làm sạch vỏ ngoài là có thể cắt ra những mắt vừa ăn và bán cho khách.
Hình như là bài “tứ sắc”? Có ai biết chơi bài này không?
Tứ Sắc là tên một trò chơi bài lá phổ biến ở miền Trung và miền Nam Việt Nam. Đây chính là một dạng khác của bộ bài tam cúc. Tứ Sắc thích hợp với số lượng người chơi là 4 người, tuy nhiên 2 hay 3 người đều chơi được.
Đây là hình ảnh của một khu chợ tự phát nhỏ, hình như đứa bé kia được mẹ mang theo dễ trông chừng.
Đứa bé đang ăn cơm thật ngon miệng, hình như chỉ cần có ăn là bé đã vui mừng rồi!
Một bé gái đang đợi chờ người thân.
Cụ ông đã quá lứa tuổi lao động, nên chỉ đành mang thân mà ra đường hành khất chút tiền.
Tiệm nhổ răng lưu động?
Đây cũng là một trong những loại ống giác hơi, nó không bằng thủy tinh như ngày nay mà bằng nhựa, những ống nhựa nhỏ và dài.
Những đứa trẻ đang hô vang và ăn mừng cho một cuộc chơi nào đó!
Góc cây cổ thụ thật lớn, nhưng cũng quá nguy hiểm nếu những đứa trẻ leo lên đó để chơi.
Những nụ cười hồn nhiên của những đứa trẻ bán bong bóng. Chúng không biết thế nào là khổ cực, không biết thế nào là sung sướng, chỉ biết bản thân được thoải mái và vô tư nô đùa. Không bị ép buộc theo bất kỳ khuôn khổ nào cả!
Ông cụ già đang cầm trên tay điếu thuốc lá vẫn còn đang hút dở.
Bàn đồ ăn thịnh soạn trong những bữa tiệc ngày xưa của người giàu.
Cả hai bức ảnh đều được chụp trước cổng chùa, những người đi lễ Phật phát lòng từ tâm mà bố thí cho những hành khất đang lang bạt, không chốn lưu thân, phải sống đầu đường xó chợ mà xin người khác vài đồng bạc lẻ.
Sài Gòn là một trong một số ít thành phố cổ ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, được mở đầu từ cuối triều Minh. Khi đó, người Hoa đã xây dựng rất nhiều miếu ở đây và truyền bá Phật giáo, dần dần người dân bị ảnh hưởng xem nó là tín ngưỡng.
Những năm 1950, người Pháp đã cho xây dựng nhiều đền miếu cùng nhà thờ, làm nơi hoạt động tín ngưỡng cho người dân. Cả hai bức ảnh đều là hình ảnh người dân đang thành tâm mà thắp hương, cầu nguyện tại một ngôi chùa.
Người dân đang ra sức mà cứu nguy cho ngôi nhà lá bị thiêu cháy.
Không chỉ cúng bái tại chùa, người dân còn có phong tục thờ cúng tại nhà. Người ta hay có thói quen “dâng nước” vào mỗi chiều.
Trận hỏa hoạn lớn diễn ra, những ngôi nhà lá bị thiêu rụi gần như toàn bộ (lá bén lửa cháy rất nhanh), dù đã cố gắng cứu nguy nhưng vẫn không kịp.
Người đàn ông cùng đứa trẻ đang sầu não bên đống đổ nát.
Những người này đang cố gắng “giải cứu” những con vật sau trận hỏa hoạn.
Cây cối, nhà cửa bị cháy rụi toàn bộ, tất cả trở thành một đống hoang tàn.
Người đàn ông đáng thương, đang sầu khổ bên đống hoang tàn.
* * * *
Thời điểm của những năm 1930 – 1950, do quá trình đô thị hóa mà Sài Gòn – Chợ Lớn đã sát nhập lại thành một, và Chợ Lớn cũng trở thành một phần của thành phố Sài Gòn.
Khu vực Chợ Lớn, từ lâu đã là nơi sinh sống của người Hoa và nó cũng được coi là khu phố Tàu rộng nhất thế giới. Rất nhiều kiến trúc cũng như nếp sinh hoạt của người Hoa được lưu dấu nơi đây, không chỉ ở quá khứ mà ngay cả hiện tại, ta vẫn có thể dễ dàng bắt gặp điều đó.
Điều này thật đẹp. Những chiếc thuyền nằm san sát nhau trên một con sông ở khu vực Chợ Lớn.
Khu phố người Hoa có rất nhiều nghề buôn bán được lưu truyền từ Trung Quốc đến, những năm 1950, khu vực này tập trung phần lớn người Quảng Đông nên có rất nhiều hàng quán kiểu Quảng mọc lên, nó giống như một Quảng Châu của Đông Nam Á. Trong hình chính là những quý cô đang ngồi trước một quán trà, tâm sự, trò chuyện cho qua ngày.
Người Hoa ở Sài Gòn rất đông, thậm chí, họ còn thành lập nên rất nhiều bang phái cực lớn. Người Hoa mang theo chữ Hán đến nên thời điểm đó ở Sài Gòn – Chợ Lớn gần như được bao phủ bởi những bảng hiệu chữ Hán.
Nói là hiện đại cũng như là phát triển, nhưng bên cạnh đó, vẫn có những hình ảnh của người bán hàng rong cơ cực và trong ảnh chính là bà lão đang bán thuốc cũng những bao diêm.
Những năm này, Sài Gòn – Chợ Lớn lấy tiếng Việt và tiếng Quảng làm ngôn ngữ chủ yếu, đây cũng là khu vực hiện đại của Đông Nam Á nên ta có thể dễ dàng bắt gặp những hình ảnh thời thượng, đặt biệt là phong cách thời trang của giới trẻ.
Cuộc sống lao động bao giờ cũng mang theo những vất vả và cơ cực. Những người bán hàng rong phải mang trên vai những gánh hàng nặng và lội hàng chục cây số để bán nên món hàng.
Cho chữ, cũng là một cách cầu chúc cho gia chủ gặp được những điều tốt lành!
Một buổi tụng kinh của những phật tử trong một ngôi chùa
Một sư thầy đang viết chữ để dành tặng cho những người Phật tử đến lễ bái.
Đối với những người tin Phật, khi nhìn thấy cảnh tượng này chợt thấy lòng mình thanh thản thật!
Một bà mẹ đang kệ nệ theo đứa con sau lưng mà chuẩn bị đốt giấy thờ, cầu may mắn trong cuộc sống gia đình, cho bản thân hoặc cho những đứa con nhỏ.
Nhiếp ảnh gia này là một bậc thầy thực sự về nghề của mình. Anh ấy mang lại rất nhiều màu sắc cho một hình ảnh đen trắng đơn giản.
Tàn khói hương bay nghi ngút, vừa mang theo sự thành tâm của những người đến bái, vừa châm thêm chút ấm áp cho khung cảnh chùa chiềng vốn vắng lặng.
Cả hai hình ảnh thật đẹp, tĩnh lặng và bình tâm!
Bà lão đang châm cháy bó hương đến người đến viếng dễ dàng thắp hương cùng cầu nguyện.
Những cây hương vẫn đang nghi ngút khói và tàn hương cũng bắt đầu rủ xuống vì quá dài!
Một sư thầy đang ngồi thiền!
Có ai nhìn thấy tấm ảnh này mà chợt niệm câu chú “Nam Mô A Di Đà Phật” không?
Những tượng phật được người dân tin và tín ngưỡng thờ cúng trong những ngôi chùa
Hình ảnh đằng sau cánh gà của một nhà hát, đây là một cô đào đang trang điểm thành một nhân vật nào đó trong vở diễn của mình. Từ cách trang điểm, cho đến những trang phục, trang sức đều rất kỳ công và cầu kỳ.
Người phụ nữ trẻ được trang điểm một cách kỳ công trước khi bước lên sân khấu biểu diễn.
Nghề trống!